Achtergrond van het Sfeer van invloed model
Het Sfeer van invloed (SVI) model is gebaseerd op twee in de praktijk bewezen concepten: Leary’s Rose en the Golden Circle van Simon Sinek. In het SVI model wordt de essentie van beide concepten gecombineerd. Hiermee biedt de SVI niet alleen een blauwdruk van de wijze waarop mensen zich laten beïnvloeden en impact hebben, maar wordt ook de kracht en consistentie van iemands boodschap inzichtelijk gemaakt.
1. Leary’s Rose
Leary’s Rose is een interactiemodel uit 1957 dat ontwikkeld werd door de gelijknamige Amerikaanse psycholoog Timothy Leary. Sterk en waardevol aan het model is dat het niet alleen een spiegel voorhoudt, maar ook inzicht biedt in de interpretaties van mensen en de reacties op anderen. Daarnaast geeft het inzicht in wat je kunt doen om dit te doorbreken.
Aan de hand van kwalitatief onderzoek is Leary’s Rose getoetst aan de praktijk. Hierbij werd gedrag dat mensen lieten zien tijdens rollenspelsimulaties vastgelegd en gecodeerd. Vervolgens is dit afgezet tegen de 8 stijlen waaruit Leary’s Rose is opgebouwd.
De conclusie hiervan is dat deze 8 stijlen onvoldoende de praktijk omvatten. Door alle gedragingen opnieuw in te delen zijn de 8 stijlen uitgebreid naar 12 beïnvloedingsstijlen. Hierbij zijn meerdere niveaus van leiderschap geïntegreerd. In deze nieuwe samenstelling bleef de dominantie-as uit Leary’s Rose overeind. De acceptatie-as zoals weergegeven in figuur 1 (de mate waarin mensen geaccepteerd/gewaardeerd willen worden), werd echter vervangen. In de SVI is dit een focus-as (richt iemand zich op de inhoud of de relatie? [zie figuur 2]).
1.1 Wetmatigheden vanuit Leary’s Rose
Twee belangrijke wetmatigheden uit Leary’s Rose blijven in het SVI model overeind. De eerste wetmatigheid heeft betrekking op de dominantie-as. Deze stelt dat dominant of sturend gedrag tegenovergesteld gedrag oproept; submissief of volgend gedrag. In de praktijk betekent dit dat als iemand zelf veel aan het woord is, de kans groot is dat mensen om hem heen stil vallen. Omgekeerd geldt ook dat als men zich afwachtend opstelt anderen als het ware uitgenodigd worden om het woord te nemen. Door hier bewust van te zijn kan je hier ook meer gebruik van maken (bijvoorbeeld door vaker stiltes te laten vallen). Tevens zal je eerder doorhebben wanneer jij in een meer volgende positie gemanoeuvreerd wordt.
Voor de horizontale as geldt dat gedrag op één van deze twee dimensies juist hetzelfde gedrag oproept. Dit betekent dat inhoudelijk gedrag inhoudelijk gedrag oproept en relatiegericht gedrag relatiegericht gedrag. De kans dat iemand, die hoog scoort op inhoudelijk gerichte beïnvloedingsstijlen, sneller in zal gaan op inhoudelijke hints of opmerkingen van anderen is daarmee groot en zij zullen anderen sneller verleiden tot inhoudelijke discussies.
2. The Golden Circle
Daar waar leidinggevend gedrag in Leary’s Rose zich vooral richt op operationele aansturing (het geven van opdrachten en het streng kunnen optreden), wordt in de SVI leidinggevend gedrag uitgesplitst in 3 niveaus: operationeel, tactisch en strategisch. Als basis voor deze driedeling geldt Simon Sineks Golden Circle. Dit model is erop gericht de boodschap zo te brengen dat anderen hierdoor geraakt worden en in beweging komen. De Golden Circle is opgebouwd uit 3 niveaus; WHY, HOW en WHAT.
Wanneer deze 3 niveaus vertaald worden naar de wijze waarop leidinggevenden invloed uit kunnen oefenen op de samenwerking en resultaten/doelen, betekent dit dat we leiders nodig hebben die weten waar ze voor staan. Leiders die daarnaast loyaliteit creëren bij (hun) mensen (WAAROM!) en de vertaalslag kunnen maken naar wat dit betekent voor de praktijk (focus en doelstellingen). Leiders die randvoorwaarden en kaders bieden die aansluiten bij de cultuur en waarden van de organisatie (HOE!).
De volgende stap is dat deze leiders de inschatting dienen te maken of mensen zelfstandig taken op kunnen pakken of dat ze hier duidelijke instructies bij nodig hebben (WAT!). Drie elkaar aanvullende wijzen van leidinggeven die aan de bovenkant/stuurkant van het SVI model opgenomen zijn.
2.1. Wetmatigheid vanuit de Golden Circle
Ook de wetmatigheid vanuit de Golden Circle is van toepassing in het SVI model. Deze wetmatigheid stelt dat wanneer iemand zijn boodschap start van binnenuit naar buiten (eerst WHY, dan HOW, dan WHAT) en zorgt dat deze drie niveaus van communiceren op elkaar afgestemd zijn, dit een goede basis biedt voor vertrouwen. Dat anderen daardoor het gevoel zullen hebben dat ze weten wie hij is en waar hij voor staat. Aangeraden wordt om de drie niveaus of stijlen van beïnvloeden in zekere mate te beheersen. In het SVI profiel wordt zichtbaar in welke mate dit het geval is en hoe men onderbelichte stijlen meer kan ontwikkelen.
3. De 12 beïnvloedingsstijlen van het SVI model
Eerder werd aangegeven dat het SVI model bestaat uit 12 interactiestijlen die weergegeven worden op twee basisassen. Ten eerste is dit de verticale as waarop de dimensies Sturen en Volgen staan. Daarnaast is er de horizontale as waarop de dimensies Inhoud versus Relatie staan. In het model worden de 6 interactiestijlen die zich richten op relatie in het rood weergegeven en de 6 interactiestijlen die zich richten op inhoud in het blauw.
Meer informatie over de stijlen wordt ook gegeven in het instructiefilmpje over de SVI.
